9 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, na mocy której obowiązują nowe terminy przedawnienia roszczeń. Zgodnie z nowelizacją, co do zasady, roszczenia ulegają 6-letniemu terminowi przedawnienia (uprzednio termin ten wynosił 10 lat). Bez zmian pozostaje natomiast 3-letni termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Modyfikacji uległ także termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd – roszczenia te przedawniają się z upływem lat 6. W przypadku natomiast, gdy stwierdzone w powyższy sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, wówczas roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem 3 lat.
Zupełną nowość na gruncie przepisów Kodeksu cywilnego ustawodawca wprowadził na mocy art. 117 § 21, zgodnie z którym po upływie terminu przedawnienia nie ma możliwości domagania się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Dotychczas obowiązywała zasada, iż zarzut przedawnienia może być podnoszony jedynie przez strony. Od 9 lipca 2018 r. sąd obowiązany jest uwzględnić tę okoliczność z urzędu, jednakże należy pamiętać, iż dotyczy to wyłącznie sytuacji, gdy stroną pozwaną jest konsument. Wraz z powyższą regulacją wprowadzono do Kodeksu cywilnego art. 1171 , który w sposób relewantny oddziałuje na powyższą zasadę mającą uprzywilejować konsumenta w sporze z przedsiębiorcą. W wyjątkowych sytuacjach, sąd może po rozważeniu interesu stron nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przeciwko konsumentowi, jeżeli przemawiają za tym względy słuszności. Sąd korzystając z powyższego uprawnienia, winien wziąć pod uwagę m.in. długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, jak również charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
Istotna zmiana dotyczy sposobu liczenia terminu przedawnienia. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 118 k.c. „(…) koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”. Co to oznacza w praktyce? W przypadku, gdy termin przedawnienia roszczenia na mocy przepisu szczególnego wynosi mniej niż 2 lata, roszczenie ulega przedawnieniu z upływem tego okresu, licząc od dnia wymagalności roszczenia. Jeśli natomiast termin przedawnienia jest dłuższy niż 2 lata, wówczas roszczenie ulega przedawnieniu z ostatnim dniem roku kalendarzowego, w którym kończy bieg termin przedawnienia.
Nowe terminy przedawnienia, co do zasady dotyczą nie tylko roszczeń powstałych po 9 lipca 2018 r., ale również tych, które powstały przed tą datą, lecz jeszcze nie uległy przedawnieniu. Jeżeli jednak zgodnie z nowelizacją termin przedawnienia jest krótszy niż wedle uprzednio obowiązujących przepisów, to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie znowelizowanej ustawy, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku gdy przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie znowelizowanej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu uprzednio obowiązującego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
/AG/