Prace nad reformą Prawa wodnego miały na celu, przede wszystkim, implementację Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (zwanej dalej Ramową Dyrektywą Wodną), która w preambule stanowi, że wspólnotowa polityka wodna wymaga przejrzystych i spójnych ram legislacyjnych. Co za tym idzie, na poziomie krajowym, konieczne stało się wprowadzenie przepisów prawnych zapewniających pełną regulację prawną tego obszaru.
W związku z fundamentalnym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej, jakim jest pełna realizacja zlewniowej polityki gospodarowania wodami poprzez wprowadzenie zarządzania poprzez jeden podmiot, od 1 stycznia 2018 r. funkcjonować będzie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (dalej: „Wody Polskie”). Nastąpi zatem przekształcenie roli centralnego organu administracji rządowej (Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej) oraz urzędu obsługującego organ (Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej), w państwową osobę prawną.
Organem Wód Polskich będzie Prezes Wód Polskich. Prezes będzie powoływany i odwoływany przez Ministra Środowiska, a swoje zadania ma wykonywać przy pomocy zastępców Prezesa oraz kierowników jednostek organizacyjnych Wód Polskich. Ponadto, dojdzie do przekształcenia dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej w jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
NOWE ROZWIĄZANIA:
- Ustanowienie ustawowego prawa pierwokupu Skarbu Państwa w odniesieniu do wszelkich gruntów pod śródlądowymi wodami stojącymi, niezależnie od powierzchni takich wód czy samego gruntu. Co za tym idzie, każda transakcja sprzedaży takiej nieruchomości będzie mogła dojść do skutku, jeśli reprezentujący Skarb Państwa starosta nie skorzysta z prawa pierwokupu. Starosta będzie miał miesiąc na złożenie oświadczenia o wykonaniu przysługującego mu prawa. W związku z tym, że ustawa Prawo wodne nie wskazuje, jakie skutki powodować będzie sprzedaż wspomnianej nieruchomości bez zawiadomienia Skarbu Państwa, zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu Cywilnego – a więc zbycie będzie bezwzględnie nieważne.
- Wprowadzenie procedury ustalenia charakteru wód. Z wnioskiem wystąpić może właściciel gruntu przyległego do wód. Wniosek ten ma zawierać dość skomplikowane dane, a dodatkowo, obligatoryjnym załącznikiem mają być mapy sytuacyjno-wysokościowe obrazujące przebieg wód od ujścia do źródeł. Decyzję ustalającą charakter wód wydawać będzie Minister Środowiska.
- Wprowadzenie pojęcia „usług wodnych”. Polegać one mają na zapewnieniu gospodarstwom domowym, podmiotom publicznym oraz podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą możliwości korzystania z wód wykraczające poza zakres powszechnego, zwykłego czy też szczególnego korzystania z wód (np. wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi). Za usługi wodne pobierane będą odpowiednie opłaty. Konieczne będzie również uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
- Wprowadzenie sankcji. Po pierwsze w postaci opłat podwyższonych, które będą nakładane przez organy administracji za pobór wód bez pozwolenia wodnoprawnego bądź też z jego naruszeniem. Po drugie w postaci decyzji o zakazie korzystania z wód przez dany zakład.
Zasadniczym instrumentem finansowania Wód Polskich będą wpływy z opłat za usługi wodne i z opłat podwyższonych generowanych w obszarze gospodarki wodnej. Wody Polskie będą mogły otrzymywać również dotacje z budżetu państwa, jednak ich przyznanie nie będzie obligatoryjne, zależeć będzie natomiast od decyzji właściwych organów. Ponadto, Wody Polskie będą mogły otrzymywać środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.