Zmiana dotycząca obliczania terminów w prawie cywilnym

12.02.2017 r.

Zmiana dotycząca obliczania terminów w prawie cywilnym

Z dniem 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, która wprowadziła szereg zmian, w tym zmianę art. 115 Kodeksu cywilnego.

We wspomnianym artykule uregulowana była do tej pory kwestia upływu terminu na dokonanie czynności, gdy termin ten wypadał w dzień uznany ustawowo za wolny od pracy. Ustawodawca przewidział, że w takiej sytuacji następowało automatyczne przesunięcie końca biegu terminu do upływu następnego dnia roboczego.

Przyjęcie takiego rozwiązania w praktyce mogło być powodem nieporozumień. Dla wielu osób sobota jest dniem niepracującym, co może prowadzić do przekonania, iż jest to dzień ustawowo wolny od pracy. Co więcej, w soboty co do zasady nie funkcjonują urzędy, większość placówek pocztowych, a także sądy. Na problem ten zwrócił uwagę również Sąd Najwyższy, który w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 25 kwietnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 8/03) potwierdził, że „sobota nie jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy w rozumieniu art. 115 Kodeksu cywilnego w związku z art. 165 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego”, nadając jednocześnie tej uchwale moc zasady prawnej. Mając na uwadze fakt, iż terminy procesowe według Kodeksu postępowania cywilnego oblicza się według przepisów przewidzianych w Kodeksie cywilnym, w praktyce mogło dochodzić do sytuacji, w którym termin na wniesienie pisma procesowego upływał w sobotę.

Dostrzegając ten problem, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zmiany art. 115 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą, od początku tego roku, jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że zaproponowane rozwiązanie jest uzasadnione potrzebą zapewnienia pełnej ochrony praw i interesów stron oraz uczestników postępowania, którzy są zobligowani do dotrzymywania wyznaczonych terminów. Zauważono również, iż do tej pory nie wszyscy mieli możliwość dokonania czynności właśnie w sobotę, czego skutkiem były nierówne szanse w dochowania terminu kończącego się właśnie w sobotę.

Należy przypomnieć, że w zakresie pojęcia dokonania czynności z art. 115 Kodeksu cywilnego mieszczą się zarówno czynności materialnoprawne, jak i procesowe, a nawet faktyczne. Natomiast przepis ten nie znajduje zastosowania w sytuacji, gdy mamy do czynienia z czasowym ograniczeniem stosunków prawnych. Na przykład, gdy strony wiąże umowa najmu zawarta na czas określony, ten stosunek zobowiązaniowy wygaśnie z upływem ostatniego dnia ustalonego terminu, chociażby przypadał on w dniu uznanym za ustawowo wolny od pracy.

Wprowadzona zmiana skutkuje zrównaniem zasady obowiązującej w postępowaniu cywilnym z zasadą obowiązującą już od dawna w postępowaniu sądowoadministracyjnym, administracyjnym oraz postępowaniu w trybie Ordynacji podatkowej, w których to postępowaniach rozwiązanie powyższe ukształtowało orzecznictwo. Dotychczasowe rozróżnienie niepotrzebnie sposobów obliczania terminów utrudniało adresatom norm prawnych ich stosowanie, co – jak podkreślano w uzasadnieniu projektu noweli – należało ostatecznie poprawić.

[KH]