Odsetki na gruncie Konwencji CMR.

07.06.2018 r.

Odsetki na gruncie Konwencji CMR.

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (dalej zwana: „Konwencją CMR”) w art. 27 ust. 1 reguluje kwestię odsetek należnych od odszkodowania należnych od przewoźnika na podstawie przepisów tego aktu prawnego.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 osoba uprawniona może żądać odsetek od kwoty odszkodowania. Odsetki te, w wysokości 5% rocznie, liczą się od dnia skierowania pisemnej reklamacji do przewoźnika, a jeżeli tej reklamacji nie było, od dnia wytoczenia powództwa sądowego.

W powyższym przepisie chodzi więc o odsetki od kwoty dochodzonego odszkodowania kierowanego do przewoźnika, które to roszczenie dotyczy m.in:

• odpowiedzialności za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie oraz za opóźnienie dostawy (art. 17 ust. 1 Konwencji CMR),
• odpowiedzialności za rozsądny wybór osoby trzeciej, której powierzony zostaje dozór nad towarem (art. 16 ust. 2 Konwencji CMR),
• odpowiedzialności za wydanie towaru odbiorcy bez pobrania wymaganych zaliczek (art. 21 Konwencji CMR).

Co istotne postanowienia art. 27 ust. 1 Konwencji CMR wyłączają stosowanie przepisów krajowych regulujących kwestię wysokości odsetek ustawowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1998 r., sygn. II CKN 661/97) i stanowią, iż na gruncie Konwencji CMR w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika, naliczane mogą być odsetki w wysokości 5% w skali roku.

W doktrynie prawa transportowego pojawiły się natomiast dwa rozbieżne stanowiska dotyczące tego, czy wysokość odsetek wynikająca z art. 27 ust. 1 Konwencji CMR, tj. 5%, może być zmieniona w umowie stron.

Pierwszy z poglądów opowiada się za dopuszczalnością stosowania odsetek umownych ze względu na zastosowanie rozumowania a minore ad maius, ponieważ jeżeli strony mogą poprzez deklarację wartości towaru lub kwoty specjalnego interesu w dostawie umożliwić uzyskanie odszkodowań w kwocie wyższej niż to wynika z konwencji, to tym bardziej mogą w drodze porozumienia ustalać wyższą kwotę odsetek (tak: K. Wesołowski, Umowa międzynarodowego przewozu drogowego towarów na podstawie CMR, ).

Natomiast drugi z poglądów przeciwstawia się takiemu założeniu z uwagi na bezwzględnie wiążący charakter postanowień art. 27 ust. 1, przy czym dopuszcza się możliwość zastosowania odsetek umownych w zakresie specjalnego interesu w dostawie zadeklarowanej wedle art. 26 Konwencji CMR (tak: D. Ambrożuk [w:] K. Wesołowski, D. Ambrożuk, D. Dąbrowski, Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów CMR, Warszawa 2015).

Nie ulega zaś wątpliwości, że w przypadku odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 29 Konwencji CMR, tj. jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru przewoźnika lub jego niedbalstwa, które według prawa obowiązującego w miejscu prowadzenia sprawy sądowej uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem (ust. 1), a także gdy złego zamiaru lub niedbalstwa dopuszczają się pracownicy przewoźnika lub jakiekolwiek inne osoby, do których usług odwołuje się on dla wykonania przewozu, jeżeli ci pracownicy lub te inne osoby działają w wykonaniu swych funkcji (ust. 2), możliwe będzie odwołanie się do prawa wewnętrznego i żądanie odsetek wyższych niż wynika to z omawianego przepisu Konwencji CMR.

Artykuł 27 ust. 1 Konwencji CMR przewiduje dwa momenty, od których możliwe jest rozpoczęcie naliczania odsetek. Po pierwsze – jest to dzień skierowania do przewoźnika pisemnej reklamacji. W przypadku nadania reklamacji za pomocą operatora pocztowego, pierwszym dniem rozpoczęcia naliczania odsetek jest dzień nadania pisma, nie zaś dzień jego doręczenia albo otrzymania. Przepis ten wprost wskazuje na wymóg zastosowania reklamacji pisemnej, dlatego też przesłanie jej za pomocą wiadomość SMS bądź e-mail, faxem czy też w jakiejkolwiek innej postaci niż pisemnej powoduje, że termin naliczania odsetek nie rozpoczyna swojego biegu.

Warto w tym miejscu zasygnalizować, że za reklamację uznaje się również pisma oznaczone jako „wezwanie do zapłaty” i tym podobne, skierowane do przewoźnika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2003 r., sygn. IV CK 264/02). Więcej na temat reklamacji na gruncie Konwencji CMR znajdziecie Państwo na stronie internetowej naszej Kancelarii pod adresem: http://rgcolegal.com/reklamacja-gruncie-konwencji-cmr/.

Po drugie zaś, w sytuacji niezłożenia reklamacji pisemnej – pierwszym dniem naliczania odsetek jest dzień wytoczenia powództwa. Dotyczy to zarówno złożenia pisma w biurze podawczym sądu, jak i sytuacji nadania pisma wszczynającego postępowanie przed sądem za pomocą operatora pocztowego. Podobnie jak w przypadku pisemnej reklamacji, również tu pierwszym dniem naliczania odsetek jest dzień złożenia pisma u operatora pocztowego, nie zaś dzień wpłynięcia pisma do adresata, czyli sądu.

Dniem kończącym naliczanie odsetek jest zaś dzień spełnienia świadczenia odszkodowawczego.

Jeżeli zaś dochodzone roszczenie dotyczy stosunku prawnego, który nie został uregulowany na gruncie Konwencji CMR – np. roszczenie przewoźnika o zapłatę należnego przewoźnego – zastosowanie znajdą przepisy wewnętrzne i to nie tylko w stosunku do samego roszczenia, ale też w kwestii odsetek od dochodzonej kwoty, w tym również ich wysokości.

 

/JF/