Ryczałty za noclegi – czy kierowcy będą musieli je zwrócić?

12.04.2017 r.

Ryczałty za noclegi – czy kierowcy będą musieli je zwrócić?

Powyższe orzeczenie jest pierwszym po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. (K 11/15), w którym uznano, że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców (dalej: ustawa) jest niezgodny z art. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim dotyczy podróży międzynarodowych. Przepis ten nie został jednak wykreślony z ustawy, z uwagi, że  w dalszym ciągu ma zastosowanie do transportu krajowego. Oznacza to, że przedsiębiorcy zobowiązani są wypłacać ryczałty za noclegi kierowcom, którzy wykonują przewozy na trasach krajowych.

Sąd Najwyższy dnia 9 marca 2017 r. uchylił wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w Kielcach i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. To rozstrzygnięcie wzbudziło wątpliwości, co do tego, czy kierowcy, którzy otrzymali już ryczałty będą zobowiązani do ich zwrotu. Zgodnie jednak z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2009 r. (III PZP 2/09), wyroki Trybunału Konstytucyjnego nie mogą stanowić podstawy do wznowienia postępowania i mogą być tylko stosowane w przód. Oznacza to, że nie powinno być podstaw do uchylenia orzeczeń, które stały się już prawomocne.

Jak wskazał sędzia Sądu Najwyższego – Krzysztof Staryk – sprawa związana z ryczałtami dla kierowców jest skomplikowana, w związku z uchyleniem zgodności z Konstytucją przepisów, na których podstawie wydane zostały wyroki. Jednakże w dalszym ciągu kierowcy w transporcie międzynarodowym mają prawo do diet za podróże służbowe, ale do określenia ich wysokości nie można stosować przepisów o podróżach służbowych w administracji. Ponadto w przypadku gdy przedsiębiorcy posiadają w swoich wewnętrznych uregulowaniach ustalone ryczałty za noclegi, w dalszym ciągu zobowiązani są do ich wypłacania, w wysokości tam wskazanej. Nie ulega wątpliwości, że przedsiębiorcy mogą ustalić wysokość ryczałtów na poziomie niższym niż wskazane w rozporządzeniu lub z nich w całości zrezygnować. To wiązać się będzie ze zmianą obowiązujących dotychczas przepisów wewnątrzzakładowych.

Po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny sądy oddalały wszelkie roszczenia kierowców, wskazując że ryczałty za noclegi się nie należą. Jednakże analizując stan faktyczny każdej sprawy, należy mieć na względzie, o jakie ryczałty wnoszą kierowcy, czy w przewozie międzynarodowym, czy krajowym. Ponadto należy zbadać, czy przedsiębiorca nie zawarł w swoich wewnętrznych uregulowaniach, postanowień, z których wynika, że kierowcy należą się ryczałty w określonej wysokości. W takim przypadku sąd rozstrzygający sprawę powinien sprawdzić, czy ustalone należności faktycznie zostały wypłacone, a także w jakiej wysokości. W przypadku gdy kierowca nie otrzymał ich w pełnej wysokości, sąd powinien zasądzić różnicę między kwotą faktycznie wypłaconą, a wskazaną w przepisach wewnątrzzakładowych, takich jak np. regulaminy wynagradzania.